Jan Klaassen

 

Oorsprong

Volgens één theorie zijn de poppenkastfiguren gebaseerd op twee inwoners van de Jordaan, Jan Klaassen en Katrijn Pieters. Zij waren in 1686 in de Nieuwe Kerk getrouwd. Catharina woonde in de Tuinstraat, Jan in de Anjeliersstraat.

Zíj dronk, en híj hield niet van hard werken.

Jan Klaassen begon een poppenkast en vermaakte boeren, burgers en buitenlui met de uitbeelding van zijn rumoerige huwelijksleven.

Jan Klaassen is gebaseerd op Pulcinella uit de Italiaanse commedia dell'arte en had oorspronkelijk hetzelfde uiterlijk, namelijk een hoge bochel en een puntige buik. Hij heeft een grote, snavelachtige neus die rood is van de drank. De kin is naar de neus toe gebogen. Hij draagt een hoge puntmuts die naar voren hangt, met een belletje of kwast aan de punt. Zijn voeten steken in klompen.[1]Jan Klaassen (ook gespeld als Klaasen) is, samen met zijn vrouw Katrijn, de hoofdpersoon van een poppenkastspel dat al eeuwenlang bekend is in de Lage Landen.

Hij is een dommig personage met een gouden hart. Hij betrekt het publiek vaak bij het spel. Zo zal hij hen vragen op een bepaald voorwerp te letten en hem te roepen als er wat mee gebeurt. Dat dit verkeerd afloopt staat bij voorbaat al vast. Toch hebben al zijn avonturen een happy end.

Het Jan Klaassenspel wordt traditioneel gespeeld met handpoppen in een poppenkast. Jan Klaassen wordt door de poppenspeler altijd op de rechterhand gehouden, de andere personages op de linkerhand. Er zijn ook spelers die Jan Klaassenvoorstellingen met marionetten geven.

Oorsprong

Volgens één theorie zijn de poppenkastfiguren gebaseerd op twee inwoners van de Jordaan, Jan Klaassen en Katrijn Pieters. Zij waren in 1686 in de Nieuwe Kerk getrouwd. Catharina woonde in de Tuinstraat, Jan in de Anjeliersstraat.

Zíj dronk, en híj hield niet van hard werken.

Jan Klaassen begon een poppenkast en vermaakte boeren, burgers en buitenlui met de uitbeelding van zijn rumoerige huwelijksleven.

Hun huwelijk kende echter zoveel wantoestanden, dat de kerkenraad van de Amsterdamse hervormde gemeente op 21 januari 1706 besloot het stel ter verantwoording te roepen, en stelde het paar onder toezicht.

Volgens een andere theorie was Jan Claesen oorspronkelijk een trompetter in het leger van Frederik Hendrik; later gaf hij samen met zijn vrouw Katrijn poppenkastvoorstellingen. Hij werd geboren rond 1634 en is begraven in Andel.

Vergelijkbare figuren

In het Engels heten Jan en Katrijn Punch and Judy. Jan Klaassen heet in het Frans Polichinelle en in het Duits Kasperl.[1][4] Andere vergelijkbare figuren zijn Junker Stockfisch (Duitsland), Christovita (Spanje), Guignol (Frankrijk), Karagiozis(Griekenland) en Karagöz (Turkije). In het Antwerpse poesjenellentheater zijn twee op Pulcinella gebaseerde figuren, de Neus en de Bult.